Hava kirliliğinin insan sağlığına etkileri üzerine
çalışmalar yürüten 15 sağlık, çevre ve iklim örgütünün oluşturduğu Temiz Hava
Hakkı Platformu'nun (THHP) hazırladığı, Türkiye'de hava kalitesinin karnesi
niteliğindeki "Kara Rapor"un beşincisi yayınlandı.
Raporda, havası en kirli 5 kent olarak sıralanan Batman,
Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya'da yıllık partikül madde değerleri ortalamasının
Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) belirlediği kılavuz değerinin 5 ila 8 katı olduğu
ve bu illerde 200'den fazla günde ulusal limit değerinin üstünde hava kirliliği
ölçüldüğü tespit edildi.
Raporda, Batman'da yaşayanların, 2021 yılının 326 günü
kirli havaya maruz kaldığı kaydedildi.
Iğdır'ın son 6 yıldır en kirli iller arasında en üst
sıralarda yer aldığı belirtilen raporda, konutlarda yakılan kömürün yol açtığı
hava kirliliğine ek olarak bir diğer önemli nedenin, yoğun uluslararası
karayolu trafiği ve mal taşımacılığı olduğu ifade edildi.
PM10 kirliliği olmayan tek il olan Hakkari'de
yaşayanların ise kükürtdioksit açısından çok kirli bir hava soluduğu aktarıldı.
Hava kirliliğinin, Türkiye genelinde tüm yaşlar için
ölüme ve sakatlığa yol açan ilk 10 risk arasında 2009'da altıncı sıradayken,
2019'da beşinci sıraya yükseldiği hatırlatılan raporda, Türkiye genelinde 2021
yılında hava kirliliği nedeniyle en az 42 bin 67 kişinin hayatını kaybettiği
bildirildi. İstanbul'da 4 bin 848, Ankara'da 2 bin 853, Bursa'da 2 bin 223 ve
İzmir'de de 1731 kişi hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle yaşamını
yitirdi.
Rapora göre, ölüm nedenleri arasında hava kirliliğinin
yüzdelik payının en yüksek olduğu Batman'da her 100 ölümden 31'inin, Iğdır ve
Karaman'da ise her 100 ölümden 28'inin hava kirliliği kaynaklı olduğu
belirlendi.
Temiz Hava Hakkı Platformu Koordinatörü Deniz Gümüşel,
Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen kentlerde hava kirliliğinin
arttığına değinerek, "Kahramanmaraş'taki partikül madde yoğunluğu
metreküpte 100 mikrogram yani ulusal yasal sınırın 2,5 katı, DSÖ kılavuz
değerinin ise 7,5 katı. Bu kirlilik maalesef büyük miktarda enkazlardan kalkan
toz ve halkın ısınmak için açıkta yaktığı ateşten kaynaklanıyor. Buna bir de
asbest riski eklendiğinde bölgede hava kirliliği nedeniyle ciddi bir halk
sağlığı sorunu yaşandığını ya da yaşanacağını söylemek mümkün." dedi.
Depremden etkilenen Adıyaman ve Hatay merkezde hava
kalitesi istasyonlarından düzenli veri alınamadığını, İskenderun'da ise
partikül madde kirliliğinin son 40 gündür metreküpte 200 mikrogram olduğunu
vurgulayan Gümüşel, "Bölgedeki hekimler şimdiden solunum yolu
hastalıklarında artış olduğunu belirtiyor." diye konuştu. AA