Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı yaptığı yazılı açıklamada, Resmi Gazete'de yayımlanan 2024-2026 Yıllarında Yapılacak Hayvancılık Desteklemelerine İlişkin Cumhurbaşkanı Kararı'nı değerlendirdi.

Yeni destekleme modelinin gıda arz güvenliği dikkate alınarak üretim planlaması ekseninde hazırlandığını belirten Yumaklı, verimli, sürdürülebilir ve kaliteli bir üretim modeli hedeflediklerine işaret etti.

Yumaklı, ülke ihtiyacının yurt içi üretimle karşılanmasını amaçladıklarını vurgulayarak, "Bu kapsamda yerli gen kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi, kayıtların güncel tutulması ile üretim sürecinde yaşanan maliyet artışları ve fiyat istikrarsızlıkları gibi olumsuz koşullardan üreticilerin korunmasını planlıyoruz." ifadesini kullandı.

Yeni destekleme programıyla belirlenen kriterleri yerine getiren işletmeler için ilave destekleme yapılacağına dikkati çeken Yumaklı, şu bilgileri verdi:

"Hayvancılık işletmeleri içinde önemli bir paya sahip olan aile işletmelerine ilk defa ilave destek verildi. Kırsalda üretimin ana direği olan kadınlara ve geleceğimizin teminatı gençlere pozitif ayrımcılık yapıldı. Hayvancılıkta yeni destekleme programı ile belirlenen kriterleri yerine getiren işletmelere ilave destekleme yapılacak. Bu sayede üretimde verim ve kalitenin artırılması sağlanacak."

Hayvansal üretimin desteklenmesi

Hayvansal üretimde yeni destekleme programı, "temel hayvancılık" ve "ürün geliştirme" destekleri olmak üzere 2 gruba ayrılıyor.

Temel hayvancılık destekleri, büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık, arıcılık ve ipek böceği faaliyetlerinin desteklenmesinden oluşuyor. Suni tohumlama, soy kütüğü, yerli sperma, ari işletme, sürü yöneticisi (çoban) gibi verimlilik kriterlerini sağlayanlara ilave destek sağlanacak.

Ürün geliştirme destekleri başlığı ise çiğ süt, besilik erkek sığır (karkas) ve tiftik üretimi desteklerini kapsıyor. Ari işletme, kendi tankında soğutma, örgüt üzerinden pazarlama, karkas ağırlığı, kaliteli tiftik ve sözleşmeli üretim gibi verimlilik kriterlerini sağlayanlara ilave destek verilecek.

Söz konusu başlıklar kapsamında her bir destek için temel destek tutarı belirlenirken, aile işletmeleri, genç ve kadınlar, birinci derece örgüt üyesi ile planlama bölgeleri gibi yönlendirici kriterleri sağlayan yetiştiricilere temel destek tutarına ilave destek verilecek.

Küçükbaş destekleri ilk defa kuzu ve oğlaklar için de ödenecek

Destekleme tutarları katsayılar üzerinden tespit edildi, performansa dayalı bir destekleme sistemi oluşturuldu.

Yeni modelde yönlendirici ve verimliliği artırıcı kriterleri sağlayanlar daha yüksek destek alacak, böylece verimli ve kaliteli üretim teşvik edilecek.

Hayvancılık işletmeleri içinde önemli paya sahip olan aile işletmeleri ilk defa ilave desteklerden faydalandırılacak. Kadın ve genç yetiştiricilere pozitif ayrımcılık yapılarak temel desteğe ilave destek verilecek.

Tarımsal amaçlı örgütlerin derecelendirilmesi kapsamında birinci derece tarımsal amaçlı örgütlerin üye/ortakları ilk kez temel desteğe ilave destek alacak. Önceden anaç hayvanlar için ödenen küçükbaş destekleri ilk defa kuzu ve oğlaklar için de ödenecek.

Süt ve besilik materyal üretim planlama bölgelerine ilave destekler

Üretim planlamasının teşvik edilmesi kapsamında, süt ve besilik materyal üretim planlama bölgesi olarak belirlenen illerde doğan buzağı ve malaklar için temel desteğe yüzde 50, çiğ süt desteğinde ise süt üretim planlama bölgesi illerinde temel desteğe yüzde 40 ilave destekleme yapılacak.

Hastalıktan ari işletmelerin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması kapsamında, kaliteli damızlık materyalin yurt içi üretimle karşılanması amacıyla ari işletmelerde doğan dişi buzağı/malaklar için temel desteğe ilk defa ilave olarak 4 katı daha fazla destekleme sağlanacak. Hastalıktan ari işletmeler veya Avrupa Birliği (AB) onaylı işletmelerde üretilen süt için temel desteğe ilave olarak 3 kat daha fazla destek verilecek.

2024 yılında buzağı ve malaklar için 1000 lira, kuzu ve oğlaklar için 200 lira, arıcılık için kovan başına 100 lira, ipekböceği için kilogram başına 1000 lira, besilik erkek sığır (karkas) için hayvan başına 500 lira, tiftik üretimi için kilogram başına 80 lira destek tutarı belirlendi.

Destekler kriterlerle katlanıyor

Mevcut durumda verimlilik kriterlerini sağlayan bir aile işletmesi buzağı başına 2 bin 68 lira destek alırken, yeni model kapsamında 4 bin 800 lira destek alacak. İşletme sahibinin kadın ve/veya genç yetiştirici olması durumunda ilave 700 lira, birinci derece tarımsal amaçlı örgüt üyesi olması durumunda ilave 200 lira olmak üzere buzağı başına 5 bin 700 lira destek tutarına ulaşılacak.

Halihazırda ari bir aile işletmesi 28 bin 680 lira destek alırken, yeni model kapsamında 77 bin lira destek imkanı bulacak.

Mevcut durumda 100 baş anaç koyun varlığına sahip bir aile işletmesi anaç koyun, sürü yenileme, göçer ve çoban desteği dahil toplam 45 bin 400 lira destek alırken, yeni modelle, işletmede doğan kuzular için kadın ve/veya genç yetiştirici, birinci derece örgüt üyesi olması durumunda çoban desteğiyle toplamda 85 bin 200 lira alacak.

Mevcut durumda 6 bin lira destek sağlanan 100 kovana sahip bir arıcı için yeni model kapsamında 10 bin lira temel destek, genç ve/veya kadın arıcı olması durumunda ilave 4 bin lira, gezginci arıcı olması durumunda ilave 3 bin lira, birinci derece tarımsal amaçlı örgüt üyesi olması durumunda ilave 2 bin lira olmak üzere toplamda 19 bin lira destek mümkün olacak.

İpek böceği desteği kapsamında, mevcut durumda bir yetiştirici 14 kilogram yaş koza ve tohum desteği (1 kutu) için 5 bin 350 lira destek alırken, yeni modelle 14 bin lira temel destek, genç ve/veya kadın olması durumunda ise ilave 5 bin 600 lira olmak üzere toplamda 19 bin 600 lira destek alacak.

Halihazırda 5 baş kombine ırka sahip besici, 300 kilogram karkas için 2 bin 500 lira destek alırken yeni uygulamayla 2 bin 500 lira temel desteğe ilave olarak 300 kilogram karkas olması durumunda 2 bin lira, aile işletmesi olması durumunda 10 bin lira, genç ve/veya kadın yetiştirici olması durumunda 750 lira, birinci derece örgüt üyesi olması durumunda 500 lira olmak üzere 15 bin 750 lira destek alabilecek.

Su ürünleri destekleri

Su ürünleri yetiştiriciliğinde, proje kapasitesi yıllık 50 ton ve altında bulunan, kapalı devre üretim yapan, üretici birliğine üye, birinci derece tarımsal amaçlı örgüte üye olan işletmelere, her bir teknik kriter için temel destek tutarına ilave teknik kriter desteği verilecek.

Küçük ölçekli balıkçılık desteği birim tutarları 2025 yılı için yüzde 43-100 artırıldı. Balıkçı gemisi sahibi veya ortağı kadınlara ise küçük ölçekli balıkçılık desteği yüzde 35 daha fazla ödenecek.