AB'nin Dijital Hizmetler Yasası (DSA) kapsamında, Avrupa
ülkelerinde faaliyet gösteren büyük dijital platformlar, arama motorları ve
alışveriş siteleri, 25 Ağustos'tan itibaren daha sıkı biçimde denetlenmekle
birlikte katı kurallara tabi tutulacak.
Teknoloji şirketlerinin çalışma biçimlerini büyük ölçüde
değiştirmesi beklenen yasa, bu aşamada Avrupa ülkelerinde 45 milyondan fazla
kullanıcısı olan çok büyük dijital platformları kapsıyor.
AB'nin kullanıcı sayılarına ilişkin yaptığı çalışmalar
sonucunda, Alibaba, Amazon, Apple AppStore, Booking.com, Facebook, Google Play,
Google Maps, Google Shopping, Instagram, LinkedIn, Pinterest, Snapchat, TikTok,
eski adıyla Twitter olan X, Wikipedia, YouTube ve Zalando çok büyük çevrim içi
platform olarak, Bing ve Google da çok büyük arama motorları olarak
sınıflandırıldı.
Listelenen 19 platformun, dezenformasyonu sınırlamaları,
yasa dışı içeriği hızla kaldırmaları, reşit olmayanları internet ortamında daha
iyi korumaları, risk değerlendirmesi yapmaları, riskleri azaltmaya yönelik
adımlar atmaları ve dış denetime tabi tutulmaları gibi ilave kuralları
uygulamaları gerekiyor.
Cuma gününden itibaren platform kullanıcıları, belirli
bilgilerin neden kendilerine önerildiğine dair net bilgi alabilecek ve profil
oluşturmaya dayalı öneri sistemlerine dahil olmama hakkına sahip olacak.
Reklamlara düzenleme
Etnik köken, siyasi görüş veya cinsel yönelim gibi
kullanıcıların hassas verilerine dayalı reklam yapılamayacak.
Platformların bütün reklamları etiketlemesi ve bu
reklamları kimin verdiği konusunda açıkça bilgi sunması zorunlu olacak.
Dijital platformların hüküm ve koşullarını faaliyet
gösterdikleri ülkenin dilinde, kolay anlaşılır ve sade bir dille belirtmesi
gerekecek.
Çocuklar korunacak
Reşit olmayanlar daha sıkı biçimde korunacak. Bu
çerçevede, platformların çocukların güvenliğini sağlamak için sistemlerini
yeniden tasarlaması gerekecek. Çocuklara yönelik profil oluşturmaya dayalı
hedefli reklamlara izin verilmeyecek.
İçeriklere özel risk değerlendirmeleri yapılacak. İçerik
daha özenli denetlenecek ve dezenformasyon azaltılacak. Platformların yasa dışı
içeriğin çevrim içi yayılmasıyla bağlantılı riskleri ele almak için ilave
önlemler alması gerekecek.
Yasa dışı içerikle mücadele
Platformların kullanıcıların yasa dışı içeriği
işaretlemesine ve buna karşı hızlı bir şekilde harekete geçmesine olanak
tanıyan bir mekanizmaya sahip olması şart olacak.
Ayrıca platformların dezenformasyonun yayılmasını
önleyecek ve hizmetlerinin sahte hesaplarla kullanımını engelleyecek önlemler
alması da zorunlu olacak.
Dijital şirketlerin yasal yükümlülüklere uyumları
bağımsız biçimde denetlenecek.
Kural ihlaline para cezası
Kural ihlalinde bulunan dijital platformlara küresel
cirolarının yüzde 6'sına varacak seviyede para cezaları uygulanabilecek.
İhlallerin tekrarı durumunda söz konusu dijital platformların AB'deki
faaliyetine son verilebilecek.
Hazırlanan büyük platform listesi gerekli görüldüğünde
daha da genişletilecek. Bu aşamada en büyük platformlar için geçerli olan yeni
kurallar, 6 ay sonra bütün dijital hizmetlere yayılacak. Ancak küçük dijital
firmalar büyükler kadar katı kurallara tabi tutulmayacak.
Alışveriş siteleri yeni kurallara karşı
Almanya merkezli Zalando ile ABD merkezli Amazon
firmaları yasa kapsamında "Çok Büyük Çevrimiçi Platform" olarak
tanımlanmaları nedeniyle ayrı ayrı hukuki süreç başlattı.
Avrupa'nın en büyük sanal alışveriş sitesi Zalando,
haziran ayında yeni kurallara karşı AB'nin en yüksek hukuki merci olan Avrupa
Adalet Divanı'na başvurdu.
Zalando, yeni yasa kapsamında sistemik riskleri
yönetmekle yükümlü çok büyük dijital platform olarak tanımlanmasına itiraz
etti.
Şirket, iş modelinin büyük kısmının perakende niteliği
taşıdığını, 3'üncü taraflardan gelen zararlı veya yasa dışı içeriği yayma
konusunda sistemik bir risk oluşturmadığını iddia etti.
ABD firması Amazon da geçen ay bu kurallara karşı ayrı
bir hukuki süreç başlattı. Firma, AB'nin çok büyük sanal platform tanımına
uygun olmadığı ve haksız biçimde hedef alındığı görüşüne sahip.
Bu hukuki süreçlerin yakın zamanda sonuçlanması
beklenmezken, Avrupa genelinde yeni kurallar bu hafta uygulamaya girecek.
Öte yandan Avrupa piyasası çok büyük ve karlı olduğu için
şirketler buradaki gelirlerini kaybetmek istemiyor.
AB kurallarına uyulmaması halinde yüksek para cezaları ve
kapatılma riski olması nedeniyle dijital platformlar yeni kurallara uygun
davranacak.