Birinin ardından, olumsuz yanlarını
başkalarına söylemeye gıybet denir ki, gıybet haramdır. Gıybet, bir Müslümanın
diğer bir Müslüman kardeşinin arkasından konuşarak, duyduğunda üzüleceği veya
utanacağı bir kusurundan bahsetmesidir.
En fazla yaptığımız işlerin başında bir
kimsenin ardından konuşmak geçiyor. Gıybet olmasını ama deriz, başlarız
konuşmaya. Veya isim verirsem gıybet olur deriz, fakat konuşulduğunda herkes
kim olduğunu bilir. Aynı ortamda yüzüne güleriz, odadan çıktıktan sonra başlarız
konuşmaya. İşte tüm bunlar dinimizce haram olan ve yapılması uygun görülmeyen
işlerdir. Zira bu bireyler arasındaki muhabbeti bitirmekle beraber düşmanlığa
dahi ol açmaktadır.
GIYBET
(DEDİKODU) NEDİR?
Gıybet,
dedikodu demektir. Birinin ardından, olumsuz yanlarını
başkalarına söylemeye gıybet denir ki, gıybet
haramdır. Allahu Teâla’nın Settâr isminin,
kulların ayıplarını örtmekte ilgili oluşu, bu konuda ilâhî bir örnektir.
Hucurat suresinde dedikodusu yapılan kişinin, ölü haldeki etinin yenilmesine örneği
haramın şiddetini gözler önüne sermiştir.
Gıybet, bir
Müslümanın diğer bir Müslüman kardeşinin arkasından konuşarak, duyduğunda
üzüleceği veya utanacağı bir kusurundan bahsetmesidir.
Allah
Teâlâ, insanoğluna öyle büyük bir şeref atfetmektedir ki, onun kusurlarının gıyabında
söylenmesini dahi dinen ağır bir suç olarak ilan etmiştir. Bu keyfiyet, rahmeti
gazabına galip olan Rabbimizin, günahkâr ve kusurlu olan bir kulunu dahi
koruyup himâye ettiğini gösterir.
Bununla birlikte gıybetin menedilme
sebebi, sâdece Cenâb-ı Hakk'ın "günahkâr bir kulunun bile hakkını muhafaza
edip ona sâhip çıkma" arzusundan ibaret değildir. Bunun bir sebebi de,
gıybetin, cemiyet hayatının muhtaç olduğu sulh ve sükûn ile kardeşlik
duygularını zedeleyici bir rol oynamasıdır.
Gerçekten gıybet, İslâm kardeşliğini
bozan, toplum düzenini altüst eden, birlik ve beraberlik ruhunu öldürerek
kalplere kin ve husumet saçan büyük günahlardan biridir. Böyle olmakla beraber
birçok kimse, cahilane bir düşünce ile söylediğinin gerçek olmasıyla kendisini
avutur. Hâlbuki gıybet, esasen gerçek olan bir kusurun söylenmesidir. Gerçek
olmayanı söylemek ise iftirâdır. Bunu düşünmeyerek, bir kişinin, sözlerinin
doğru olmasıyla tesellî bulması ve yanlış yolda devâm edip gitmesi, ne büyük
bir gaflettir!
GIYBET
İLE İLGİLİ AYETLER
"Ey
iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır.
Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin
gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı?
İşte bundan tiksindiniz! Allah'a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah
tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir." Hucurât Sûresi 12
"Hakkında
bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme. Çünkü kulak, göz ve gönül, bunların
hepsi, yaptıklarından sorumludur." İsrâ Sûresi 36
"İnsan hiçbir söz söylemez ki, yanında onu gözetleyen
yazmaya hazır bir melek bulunmasın." Kaf Sûresi 18
·
"Onlar
boş söz işittikleri zaman ondan yüz çevirirler." Kasas Sûresi 55
·
"Mü'minler, boş ve faydasız şeylerden yüz
çevirirler." Mü'minûn Sûresi 3
·
Kulak,
göz ve gönül, bunların hepsi sorumludur." İsrâ Sûresi 36
"Âyetlerimiz
hakkında dedikoduya dalanları gördüğün vakit başka bir söze dalıncaya kadar
onlardan yüz çevir, uzaklaş. Şayet şeytan sana unutturursa hatırladıktan sonra
(kalk), o zalimler grubu ile beraber oturma."En'âm Sûresi 68
GIYBET
İLE İLGİLİ HADİSLER
İnsanı
Cehenneme Sürükleyen 2 Şey
Ebû
Hüreyre radıyallahu anh şöyle dedi:
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'e:
– İnsanları cennete en fazla götürecek şey
nedir? diye soruldu.
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:
–
"Allah'a saygı (takvâ) ve güzel ahlâktır" buyurdu.
– İnsanları cehenneme en fazla götürecek
şey nedir? diye sorulunca da:
–
"Ağız ve cinsel organdır" buyurdu.
Ağız, söyleyeceği güzel sözler, yapacağı zikirler ile
insanı cennete gönderebileceği gibi, insanlara ve kendisini yaratana karşı
söyleyeceği çirkin sözler, küfürler, gıybet ve koğuculuklar, iftiralar ve daha
başka kötülüklerle sahibini cehenneme yollayabilir.
Gıybet Nedir?
Ebû
Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
–
"Gıybet nedir, bilir misiniz?"
– Allah ve Resûlü daha iyi bilir, dediler.
Hz. Peygamber:
–
"Gıybet, din kardeşini hoşlanmadığı bir şey
ile anmandır" buyurdu.
– Söylenen ayıp eğer o kardeşimde varsa,
ne dersiniz?" diye soruldu.
– "Eğer
söylediğin şey onda varsa gıybet ettin; yoksa, o zaman ona iftira ettin
demektir," buyurdu.
Gıybet Edeni, Allah Teâla Evinde Bile Olsa
Rezil Eder
Ebû Berze (r.a)'den rivâyet edildiğine
göre Rasûlullah (s.a.v) söyle buyurmustur:
"Ey
diliyle iman edip de kalplerine iman tam olarak yerlesmeyen kimseler!
Müslümanları gıybet etmeyiniz, onların kusurlarını da arastırmayınız! Kim
müslümanların kusurlarını arastırırsa Allah da onun kusurlarını arastırır.
Allah kimin kusurlarını arastırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil
eder."
Peygamberimizin, Gıybet Hususunda Hz. Aişe
Annemizi İkazı
Âişe radıyallahu anhâ şöyle dedi:
-Ey Allah'ın Resûlü! Safiyye'nin şöyle
şöyle oluşu sana yeter, dedim. -Ravilerden biri, bu sözle Hz. Âişe'nin, onun
kısa boylu oluşunu kastettiğini söylüyor. Bunun üzerine Hz. Peygamber:
–
"Ey Âişe! Öyle bir söz söyledin ki, eğer o
söz denize karışsa idi onun suyunu bozardı"
buyurdu.
Ya Hayır Söyle, Ya Sus
Ebû
Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Allah'a
ve âhiret gününe inanan, ya hayır söylesin ya da sussun."