1936 yılında İsviçre'nin Montrö kentinde imzalanan bu sözleşme, Türkiye'nin Boğazlar üzerindeki egemenliğini ve kontrolünü güçlendirdi.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi, 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması'ndan doğan Boğazlar Sözleşmesi'nin yerine geçmek üzere, Türkiye'nin yoğun diplomatik çabaları sonucunda oluşturuldu. Lozan Antlaşması, İstanbul ve Çanakkale Boğazları ile ilgili geçici düzenlemeler getiriyordu; ancak bu düzenlemeler Türkiye'nin egemenliğini kısıtlıyordu. Türkiye, Boğazlar üzerindeki haklarını kalıcı olarak düzenleyecek bir anlaşma talep ediyordu.

Bu çabalar, 1930'ların ortalarında karşılık buldu ve Türkiye'nin yanı sıra birçok ülkenin katılımıyla İsviçre'nin Montrö kentinde bir konferans düzenlendi. Konferans sonucunda, 20 Temmuz 1936'da Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalandı. Sözleşmeye Türkiye, Bulgaristan, Fransa, İngiltere, Avustralya, Yunanistan, Japonya, Romanya, Sovyetler Birliği ve Yugoslavya imza attı.

Montrö Sözleşmesi, Türkiye'ye üç temel hak tanımaktadır:

Boğazlar bölgesi askerileştirildi ve Türkiye, Boğazlar bölgesine asker konuşlandırma hakkını elde etti. 1923'te kurulan Boğazlar Komisyonu'nun yetkileri Türkiye'ye devredildi, böylece Türkiye egemenliğini tesis etti.

Türkiye, savaş ve yakın savaş halinde yabancı savaş gemilerinin Boğazlardan geçişine kısıtlama getirme yetkisini kazandı. Ayrıca, bir seferde geçebilecek savaş gemileri için tipine, sayısına ve ağırlığına sınırlamalar getirildi ve önceden haber verme şartı getirildi.

Sözleşme, Boğazlardan geçiş serbestisini düzenleyen kurallar koyarak, Karadeniz ve Akdeniz arasında stratejik bir denge sağladı.

Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın, Montrö Sözleşmesi'nin Türkiye'nin güvenliğini artırmak ve Boğazlar bölgesinde stratejik kozlar sağlamak amacıyla önemli bir rol oynadığını belirtiyor. Prof. Dr. Caşın, "Montrö Sözleşmesi, Türkiye'nin milli güvenlik algılamalarını teşkil eden bir öncelikli yaklaşımı içeriyor" dedi. 

Montrö Sözleşmesi, Türkiye'nin güvenliğinin korunması, geçiş serbestisinin düzenlenmesi ve Karadeniz-Akdeniz dengesinin sağlanmasında temel bir belge olarak değerlendiriliyor. Bu çerçevede, Türkiye'nin uluslararası ilişkilerindeki stratejik önemi ve uygulama başarısı, Montrö Sözleşmesi'nin sürekliliğini ve önemini pekiştiriyor.