Birleşmiş Milletler’in 2022 verilerine göre, dünyada 1,05 milyar ton gıda israf edildi. Aynı yıl yaklaşık 783 milyon insan yetersiz beslenme ile karşı karşıyaydı. Her yıl, çoğu çocuk olmak üzere yaklaşık 9 milyon insan açlığa bağlı nedenlerle hayatını kaybediyor. Günde ortalama 25 bin kişi, temel gıda ve suya erişemediği için ölüyor.
Bu çarpıcı tablo, insanlığın en trajik çelişkisini ortaya koyuyor: Bir yanda aşırı tüketim, israf, şatafat; diğer yanda kıtlık, açlık ve ölümler. Bu sadece vicdani bir sorun değil; adaletsizlik ve sorumsuzluğun küresel bir tezahürüdür.
İsraf edilen gıda, sadece çöpe giden bir yemek değildir. O ürünlerin yetişmesi için harcanan toprak, su, enerji ve emek de boşa gitmiştir. Daha da önemlisi, bu kaynaklar hayatta kalma mücadelesi veren milyonlarca insanın yaşam hakkı pahasına israf edilmektedir.
İşte bu noktada, mesele sadece bugünün değil, yarının da sorumluluğudur. İsraf, yalnızca ekonomik bir kayıp değil; aynı zamanda gelecek kuşakların haklarını gasp eden bir davranış biçimidir.
Uluslararası hukukta bu çerçeveye dikkat çeken Maastricht İlkeleri, yalnızca bugünkü bireylerin değil, gelecek nesillerin de yaşama, sağlık ve çevre hakkına sahip olduğunu vurgular. Türkiye’de bu ilkeleri kamuoyuna taşıyan Av. Cüneyt Altıparmak, şu ifadeyi kullanır:
“Gelecek kuşakların hakkı; hukuken tanınan ve bugünkü kuşaklara emanet edilen bir sorumluluktur.”
(Kaynak: Star Gazetesi, 28 Mayıs 2024)
Bu bağlamda israfla mücadele; sadece çevreyi korumak değil, yaşayanların hayatını kurtarmak ve henüz doğmamış olanlara adil bir dünya bırakmak anlamına gelir. Çünkü biz dünyayı atalarımızdan miras almadık, çocuklarımızdan ödünç aldık.
Geleceği korumak istiyorsak, bugün tabağımızda artan yemeğe, çöpe giden ekmeğe, sorumsuzca yapılan tüketime karşı sorumluluk almalıyız. Çünkü her çöpe atılan lokma, bir çocuğun hayatına mal olabilir. Her israf edilen kaynak, geleceğimizden silinen bir umut damlasıdır.
Kaynakça
1. Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), 2022 Gıda İsrafı Raporu.
2. World Health Organization (WHO) & Global Hunger Index 2023 – Açlık ve Yetersiz Beslenme Raporları.
3. Star Gazetesi. (28 Mayıs 2024). Gelecek Kuşak Hakları – 2: Maastricht İlkeleri, Av. Cüneyt Altıparmak. https://www.star.com.tr/yazar/gelecek-kusak-haklari-2-maastricht-ilkeleri-yazi-1885263
4. CNN Türk, “İsraf Dünyayı Nereye Sürüklüyor?” programı, 5 Haziran 2025 yayını.