Çanakkale savaşları, etkileri ve sonuçlarıyla, Dünya harp
tarihinde kendine önemli bir yer edinir. İtilaf Devletleri Çanakkale’de
karşılaştıkları direnişle, bu harekâttan hedeflediklerine ulaşamadı. Ancak bu
savaş, Birinci Büyük Harp sonrası Türk milliyetçiliğinin duygularıyla oluşan,
kendine güven ve hırsla, Milli Mücadelede bir önder yarattı. Ayrıca, Dünya
siyasi tarihinde de bir dönüm noktası oldu. Çanakkale Savaşları, sonuçlarıyla,
muhteşem Rusya’nın bir rejim değişikliğine gitmesinde rol alarak, 1990’lara
kadar devam eden soğuk savaşın bloklarından biri olan, Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetler Birliğinin ortaya çıkmasına imkân sağlarken, Dünyanın, Prusya
coğrafyasından doğan Marks ve Engels ile gelişen komünizm kavramlarıyla, Sovyet
Rusya üzerinden keskin tanışmasını sağladı. Böylece, çok farkında olunmasa da
günümüze kadar gelen kutuplaşmalarda da önemli bir etken oldu.
Çanakkale, yaşanan mücadeleler neticesinde, itilaf
devletlerinin planladığı şekilde geçilemedi. Muharebeler süresince yaşananlar
ve ardından yapılan söylemlerle, Çanakkale Savaşları Dünya Harp Tarihinde
efsaneleşirken, yaşananlar, orada muhteşem bir mücadele sergileyen her iki
tarafın da hafızalarından hiçbir zaman silinmedi.
Savaşan her iki taraftan binlerce insanın insanüstü
mücadelesinde, kimi askerler tarihin tozlu sayfalarında sıradan yerlerini
alırken, kimi askerler her daim kahramanlıklarıyla ve onurlu mücadeleleriyle
örnek gösterilerek anıldı. Bir asker ise yaptıklarıyla kahramanlaşarak
milletinin kaderini değiştirirken, yeniden şekillenen Dünya coğrafyasında
oluşan jeopolitikte, lider konumuna geldi ve ölümsüzleşti. Bu asker Mustafa
Kemal’di.
Çanakkale Savaşlarında, Milli Mücadele süresince adı
geçen ve kahramanlaşan birçok asker vardı. Fevzi Çakmak, Kazım Karabekir, Nuri
Conker ve daha niceleri de Çanakkale’deydi. Ancak, Çanakkale Savaşları’nda 3. Kolordu Komutanı
olan Esat Paşa (Korgeneral Bülkat), “Düşman donanmasına, Çanakkale Boğazı’na
yaklaşmak ve Boğaz’ı zorlayıp İstanbul’a gelmek fırsatını vermeyenlerin
birincisi Cevat (Çobanlı) Paşa, ikincisi ben, kesin sonucu sağlayanı da
Anafartalar Komutanı Mustafa Kemal Paşa’dır.” der (L.Erdemir-K.Solak, Çanakkale Muharebelerinin İdaresi). Bu söylemden de anlaşılacağı gibi, savaşın
kaderini değiştiren ve kesin sonucun alınmasını sağlayan komutan, Mustafa
Kemal’di ve O, bu savaşın ardından efsaneleşerek, Milli Mücadelede halkının tek
önderi oldu.
Orada mücadele sergileyenlerin davranışlarıyla,
yaşadıklarıyla; savaş sonrasına yansıyan dramlarla, insanüstü mücadele
örnekleriyle Çanakkale Savaşları efsaneleşerek Dünya Harp Tarihinde olduğu
kadar, katılan ülke halklarının bilincinde de kendine unutulmaz bir yer edindi.
Çanakkale Boğazı önlerinde yapılan deniz savaşları ve
ardından muhteşem Gelibolu Muharebelerinde dökülen ter ve kanla; azim, cesaret,
feragat ve fedakârlıklarla, Çanakkale, Türk’ten başkasına geçilmez oldu.